1.لاَ ضَرَرَ وَلاَ ضِرَارَ
Zərər vermək və zərərə zərərlə qarşılıq vermək yoxdur.
İbn Mâce, Ahkâm, 17; Muvatta’, Akdıye, 31

2.اَلْمُسْلِمُ أخُو الْمُسْلِمِ لاَ يَظْلِمُهُ وَلاَ يُسْلِمُهُ مَنْ كَانَ فِي حَاجَةِ أخِيهِ كَانَ اللَّهُ فِي حَاجَتِهِ وَمَنْ فَرَّجَ عَنْ مُسْلِمٍ كُرْبَةً فَرَّجَ اللَّهُ عَنْهُ بِهَا كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَمَنْ سَتَرَ مُسْلِمًا سَتَرَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ
Müsəlman müsəlmanın qardaşıdır. Ona zülm etməz, onu (düşmanına) təslim etməz. Kim, (mömin) qardaşının bir ehtiyacını qarşılayarsa Allah da onun bir ehtiyacını qarşılayar. Kim müsəlmanı bir sıxıntıdan qurtarırsa, bu səbəblə Allah da onu qiyamət günü sıxıntılardan qurtarır. Kim bir müsəlmanı(n qusurunu) örtərsə, Allah da Qiyamət günü onun( qusurunu) örtər.
Buhârî, Mezâlim, 3; Müslim, Birr, 58.

3.مَنْ لاَ يَرْحَمِ النَّاسَ لاَ يَرْحَمْهُ اللَّهُ
İnsanlara mərhəmət etməyənə Allah mərhəmət etməz.
Müslim, Fedâil, 66; Tirmizî, Birr, 16

4.يَسِّرُوا وَلاَ تُعَسِّرُوا وَبَشِّرُوا وَلاَ تُنَفِّرُوا
Hasandlaşdırın, çətinləşdirməyin, müjdələyin, nifrət etməyin.
Buhârî, İlm, 12; Müslim, Cihâd, 6

5.اَلدَّالُّ عَلىَ الْخَيْرِ كَفَاعِلِهِ
Xeyrə vəsilə olan, xeyrı edmiş kimidir.
Tirmizî, İlm, 14

6.وَخَالِقِ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ
Harada olursan ol Allah’a qarşı gəlməktən çəkin; etdiyin günahın arxasından bir yaxşılıq et ki bu onu yox etsin. İnsanlara qarşı gözəl əxlaqın gərəyinə görə davran.
Tirmizî, Birr, 55.

7.اَلإِيمَانُ بِضْعٌ وَسَبْعُونَ شُعْبَةً أفْضَلُهَا قَوْلُ لاَ إِلهَ إِلاَّاللَّهُ وَأدْنَاهَا إِمَاطَةُ اْلأذَى عَنِ الطَّرِيقِ وَالْحَيَاءُ شُعْبَةٌ مِنَ اْلإِيـمَانِ
İman, yetmiş dərəcədir. En üstünü “Lâ ilâhe illallah (Allah’tan başka ibadəə layıq haqq məbud yoxdur)” sözüdür, ən aşaqı dərəcəsi də rahatsız edən bir şeyi yoldan qaldırmaqdır. Həya da imandandır.
Buhârî, Îmân, 3; Müslim, Îmân, 57, 58

8.مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِـعْ فَبِلِسَانِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِـعْ فَبِقَلْبِهِ وَذَلِكَ أضْعَفُ اْلإِيـمَانِ
Kim pis ve çirkin bir iş görərsə onu əliylə düzəltsin; əgər buna gücü çatmırsa diliylə düzəltsin; buna da gücü yetmezsə, qəlbən qarşı çıxsın. Bu da imanın ən zəyif dərəcəsidir.
Müslim, Îmân, 78; Ebû Dâvûd, Salât, 248.

9.لاَ تَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى تُؤْمِنُوا وَلاَ تُؤْمِنُوا حَتَّى تَحَابُّوا
İman etmədikçə cənnətə girəməzsiniz, birbirinizi sevmədikçə də (gərçək anlamda) iman etmiş ola bilməzsiniz.
Müslim, Îmân, 93; Tirmizî, Sıfâtu’l-Kıyâme, 56.

10.إنَّ الصِّدْقَ يَهْدِي إلَى الْبِرِّ وَ إنَّ الْبِرَّ يَهْدِي إلَى الْجَنَّةِ وَإنَّ الرَّجُلَ لَيَصْدُقُ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ صِدِّيقًا وَ إنَّ الْكَذِبَ يَهْدِي إلَى الْفُجُورِ وَ إنَّ الْفُجُورَ يَهْدِي إلَى النَّارِ وَ إنَّ الرَّجُلَ لَيَـكْذِبُ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ كَذَّابًا
Heç şüphə yok ki doğruluq yaxşılıqa aparır. Yaxşılıqa da cənnətə aparır. İnsan doğru söyləyə söyləyə Allah qatında sıddîk (doğru sözlü) yazılır. Yalançılıq pisliyə aparır. Pislikdə cəhənnəmə aparır. İnsan yalan söyləyə söyləyə Allah qatında kəzzâb (çox yalancı) yazılır.
Buhârî, Edeb, 69; Müslim, Birr, 103, 104

11.لاَ تُمَارِ أخَاكَ وَلاَ تُمَازِحْهُ وَلاَ تَعِدْهُ مَوْعِدَةً فَتُخْلِفَهُ
(Mömin) qardaşınla münaqişə etmə, onun xoşuna getməyəcək zarafatlar etmə və ona yerinə gətirməyəcəğin bir söz vermə.
Tirmizî, Birr, 58.

12.رِضَى الرَّبِّ في رِضَى الْـوَالِدِ وَسَخَطُ الرَّبِّ في سَخَطِ الْـوَالِدِ
Allah’ın rızası, ana və atanın rızasındadır.
Allah’ın qəzəbi də ana və atanın qəzəbindədir.
Tirmizî, Birr, 3.

13.ثَلاَثُ دَعَوَاتٍ يُسْتَجَابُ لَهُنَّ لاَ شَكَّ فِيهِنَّ:
دَعْوَةُ الْمَظْلُومِ، وَدَعْوَةُ الْمُسَافِرِ ، وَدَعْوَةُ الْوَالِدِ لِوَلَدِهِ
Üç dua vardır ki, bunlar şüphəsiz qabul edilir:
Məzlumun duası, müsafirin duası və atanın övladına etdiyi du.
İbn Mâce, Dua, 11.

14.اَلسَّاعِي عَلَى الأرْمَلَةِ وَالْمِسْكِينِ كَالْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ اللَّهِ
أوِ الْقَائِمِ اللَّيْلَ الصَّائِمِ النَّهَارَ
Dul və kasıblara yardım eden kimsə, Allah yolunda cihad eden
veya gündüzləri (nafilə) oruç tutup, gecələrini (nafilə) ibadəti keçirən kimsə kimidir.
Buhârî, Nafakât, 1; Müslim, Zühd, 41;
Tirmizî, Birr, 44; Nesâî, Zekât, 78.

15.كُلُّ ابْنِ آدَمَ خَطَّاءٌ وَخَيْرُ الْخَطَّائِينَ التَّوَّابُونَ
Hər insan xəta edər.Xəta işləyənlərin ən xeyirliləri tövbə edənlərdir.
Tirmizî, Kıyâme, 49; İbn Mâce, Zühd, 30

16.لاَ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ نَمَّامٌ
Söz daşıyanlar (cəzalarını çəkmədən ya da bağışlanmadıqca) Cənnətə girməzlər.
Müslim, Îmân, 168; Tirmizî, Birr, 79.

17. خِيَارُكُمْ خِيَارُكُمْ لِنِسَائِهِمْ
Sizin ən xeyırlılərınız, xanımlarına qarşı ən yaxşı davrananlarınızdır.
Tirmizî, Radâ’, 11; ‹bn Mâce, Nikâh, 50

18.تَبَسُّمُكَ فِي وَجْهِ أخِيكَ لَكَ صَدَقَةٌ وَأمْرُكَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهْيُكَ عَنِ الْمُنْكَرِ صَدَقَةٌ وَإِرْشَادُكَ الرَّجُلَ فِي أرْضِ الضَّلاَلِ لَكَ صَدَقَةٌ وَإِمَاطَتُكَ الْحَجَرَ وَالشَّوْكَ وَالْعَظْمَ عَنِ الطَّرِيقِ لَكَ صَدَقَةٌ
(Mömin) qardaşına təbəssüm etmək sədəqədir. Yaxşılıqı əmr edib pislikdən çəkindirmək sədəqədır. Yolunu itirən kiməsəyə yol göstərmək sədəqədir. Yoldan daş, tikan, sümük kimi şeyləri qaldırıb atmaq da sənin üçün sədəqədır.
Tirmizî, Birr, 36.

———
Hazırladı:
Tamilla G. Mirzoeva

.